Da li ste nekada nakon neprospavane noći naredno jutro osjetili ogromnu glad, čiji intenzitet se ne bi smanjivao ni nakon obroka. Tokom čitavog narednog dana biste osjećali da vam je apetit veći nego uobičajeno i da imati posebnu želju za junk hranom? U današnjem tekstu donosimo vam nešto o tome šta istražuvanja kažu o odnosu kvalitete sna i regulacije našeg apetita.

San i jelo spadaju među naše najosnovnije funkcije, i obje esencijalne za život. Mnoga istraživanja obuhvataju upravo temu povezanosti kvalitete i dužine sna sa apetitom i njegovom regulacijom. 

San igra veoma važnu ulogu u cjelokupnoj homeostazi našeg organizma, a njegova distrupcija i fragmentisanje, može imati ogromne posljedice na naše zdravlje. 

Leptin, hormon sitosti, obavještava regulatorne centre u mozgu o energetskom stanju našeg organizma. Koncentracije cirkulirajućeg leptina u organizmu su veoma osjetljive na promjene u enegetskom balansu što rezultira time da unosimo više ili manje kalorija. Jednostavnije rečeno, ukoliko smo mnogo gladni, nizak nivo leptina će postaći veći kalorijski unos, i obrnuto. Istraživanja rađena na štakorima su pokazala da pothranjenost i izgladnjivanje dovodi do loše kvalitete sna, a totalno uskraćivanje sna je dovodilo do prejedanja. 

Rađena su istraživanja na pacijentima sa sindromom obstruktivne apneje – OSAS (engl. obstructive sleep apnea syndrome; san okarakterisan periodičnim prekidima dotoka zraka u gornjim disajnim putevima u trajanju od 3 do 10 s) kao i sa apnejom koja je uzrokovana snom (učestalo hrkanje). Klinički gledano, pretilost je veliki rizični faktor za razvijanje OSAS, te je i sam sindrom povezan sa hormonalnim i metaboličkim izmjenama koje bi mogle dovesti do pretilosti. Jedno od istraživanja rađeno je u cilju proučavanja neovisne uloge apneje i pretilosti na nivoe specifičnih metaboličkih hormona u plazmi (adiponektin, grehlin i leptin) kod pacijenata sa OSAS. 

Rezultati su pokazali velike razlike u nivoima leptina (hormona sitosti) kod pretilih pacijenata sa OSAS  i kontrolne grupe bez OSA sindroma. Naime, nivoi leptina su kod OSAS pacijenata bilo značajno niži (jutranja i večeranja mjerenja) u odnosu na kontrolnu skupinu. Leptin, kao jedan od osnovnih signalizatora energetskog stanja našeg organizma, je po velikom broju istraživanja, pod velikim uticajem kvalitete i dužine sna. Nakon što su pacijenti sa OSA sindromom podrvgnuti terapiji kontinuiranog dotoka zraka u gornje disajne puteve, vrijednosti leptina su značajno povišene, na osnovu čega se zaključilo da su nivoi leptina veoma ovisni o kvaliteti sna. 

Pored toga što utječe na snižene koncentracije hormona sitosti, restrikcija sna dovodi i do povišenih vrijedenosti hormona gladi (grehlin), posebno u večernjim satima. U istraživanjima rađenim na ženskim subjektima, nakon nekoliko dana restiktivnog sna (3 sata sna tokom noći) nivoi leptina su u jutarnjim satima bili povišeni, dok su se u večerenjim satima vrijednosti znatno opale. 

Ove rezultate možemo povezati sa učestalom praksom konzumiranja velike količine kalorija u kasnovečernjim satima kod osoba koje nemaju kvalitetan san. Iz navedenog zaključujemo da je san posljedično veoma važan faktor ukoliko imamo cilj gubljenja kilaže, čija dugoročna restrikcija mnogo umanjuje mogućnost postizanja željenog rezultata.

Hormon sitosti – LEPTIN, kao jedan od osnovnih signalizatora energetskog stanja našeg organizma, je pod velikim uticajem kvalitete i dužine našeg sna. Distrupcija i fragmentisanje sna mogu imati velike posljedice na naše zdravlje, a primarno mogu uveliko utjecati i na naše životne/prehrambene/fitness ciljeve.

Leptin obavještava regulatorne centre u mozgu o energetskom stanju našeg organizma. Koncentracija cirkulirajućeg leptina zavise od našeg kalorijskog unosa u odnosu na naše dnevne enegetske potrebe (uslovljava osjećaj sitosti), ali i od kvalitete našeg sna.

Istraživanjem rađeno u Švedskoj na ženskim ispitanicima kojima je san redukovan na 3 sata tokom noći dokazan je utjecaj kvalitete i dužine sna na nivoe leptina kao i prehrambene izbore. Koncentracije leptina su pokazale mnogo niže vrijednosti (čitaj – manji osjećaj sitosti), posebno u večernjim satima, u odnosu na kontrolnu skupinu ispitanica. Također je uočen šablonski primjer prehrambenih izbora, sa povećanim kalorijskim unosom u večerenjim satima. Ispitanice kojima je san redukovan, imale su mnogo veću potrebu za jelom, posebno manje nutritivno bogatim izborima (brza hrana i slatkiši) u kasnovečernjim satima.  

Iz navedenog zaključujemo da je san posljedično veoma važan faktor cjelokupnog zdravlja, te da njegovo zanemarivanje u velikoj mjeri može sabotirati naš napredak i ostvarenje željenih ciljeva.